Yüksek Tansiyonda İlaç Dışı Tedaviler

Sağlık elemanları tansiyonunuzu ölçebilir ama yüksek çıkarsa ancak doktorunuz tedavi planını yapmalıdır. Organ hasarı ve damar sertliği için başka risk faktörleri bulunmayan hafif hipertansiyonlu kişilerde aşağıda belirtilen yaşam tarzı değişiklikleri yararlı olabilir. 3-6 ay süresince bu ilaç dışı tedavilerin uygulanmasına rağmen kan basıncı normal düzeye inmezse ilaç tedavisi başlanmalıdır; ama ilaç dışı tedaviye uyum hastaların çoğunda başarılamaz ve ilaç tedavisi zorunlu hale gelebilir. Orta ve şiddetli hipertansiyon nedeniyle ilaç tedavisi gören hastalarda da bu yöntemlerin uygulanması faydalıdır.

1-Şişmanlık varsa zayıflatıcı rejim: Şişman ve hipertansiyonlu kişilerin çoğu, kilo kaybedip normal ağırlıklarına ulaşırlarsa tansiyonları da düzene girer. Düşmezse ilaç tedavisi gerekir. Kilo azaltılması yavaş yavaş yapılmalıdır (ayda 2-4 kg). Şişmanlık genel sağlık açısından da tehlikeli bir durumdur. Şişmanlarda şu hastalıkla daha sık görülür. Hipertansiyon, yağ yükselmesi, şeker hastalığı, inme, safra yolu hastalıkları, eklem kireçlenmesi, uykuda solunum durması hastalığı, rahim, meme, prostat, kalın barsak kanserleri. O halde şişmansanız kilo vermekle genel sağlık yönünden de kazançlı çıkacaksınız. Uygun diyeti doktorunuz veya diyet uzmanları size verecektir.

2-Tuz alımının azaltılması: Sodyum alımının artışı ile KB yükselmesi arasındaki ilişki yıllardır bilinmektedir. Toplumumuzda genelde fazla tuz tüketilmektedir. Gerektiğinden 2-3 misli fazla tuz yemekteyiz. Yiyeceklerin çoğunda tabii tuz bulunur. Et, balık, yumurta ve sütte i sodyum oranı yüksektir. Bitkisel yiyeceklerde ise azdır. Hazır yiyeceklerde de tuz oranı yüksektir. Hipertansiyonlu kişilerde tuz alımının azaltılmasıyla KB daha kolay kontrol altına girer. Bunu sağlamak için asırı tuz içeren salamura gıdalar, zeytin, turşu gibi yiyecekler yenmemeli, salata tuzsuz yenmeli, pişirmede katılan tuz azaltılmalıdır. Çeşni verici baharatlar kullanılabilir. Tam tuzsuz bir diyet tavsiye edilmemektedir.

3-Sigara yasaklanması: Sigara içilmesi KB'nı yükseltebilir. Ayrıca sigara içen hipertansiyonlu kişilerde koroner kalp hastalığına yakalanma riski, sigara içmeyen hipertansiflere göre %50-60 oranında daha yüksektir. Sigarayı bırakanlarda iştah genellikle artmakta ve kilo artışı olmaktadır. Bu nedenle diyet ve egzersiz de önerilir.

4-Alkol tüketiminin azaltılması: Günde 30-50 ml'den fazla etanol alanlarda KB yüksekliğinin görülme sıklığı artar. Bu nedenle eğer alkol düzenli içiliyorsa günlük tüketim 30 ml etanolden daha az olmalıdır (30 ml etanol - 700 ml bira, 300 ml şarap, 60 ml viski, 60-100 ml rakı). Her gün az miktarda alkollü içki içilmesinin damar sertliğine iyi gelip gelmediği çok tartışılmakladır. Alkolün özellikleri genç ve orta yaş kadınlarda kalın barsak, meme kanseri ve siroz riskini artırdığı, alkol bağımlılığının arttığı unutulmamalıdır. Kadınlarda belirtilen miktarların yarısı uygundur.

5-Egzersiz: Hipertansiyonlu kişilerde düzenli yapılacak izotonik egzersizlerin (tempolu yürüyüş, yüzme, aerobik) yararlı olduğu bildirilmiştir. Ancak bunlar hafif hipertansiyonla veya ileri hipertansiyonlu olup da ilaç tedavisiyle düzelmiş hastalarda uygulanmalıdır. İzometrik egzersizler KB'da aşırı yükselme yaptığından zararlı olabilir. En yararlı egzersiz şekli haftada en az beş gün, günde 20-30 dk.'lık tempolu yürüyüşlerdir. Bu yürüyüşler düz yolda, temiz havada yapılmalı, soğuk ve ayaz varsa ağız ve burun atkı ile kapatılmalıdır.

6-Gevşeme teknikleri: Yoga, psikoterapi, transandantal meditasyon, biofeedback gibi gevşeme teknikleriyle KB'da geçici de olsa düşme sağlanabilir.

7-Yiyecek içeriğindeki değişiklikler veya eklemeler: Birlikte kolesterol yüksekliği varsa doymuş yağ oranı çok fazla hayvansal yağ ve et ürünlerinden sakınmak gerekir, Vejeteryanların KB'larının daha düşük olduğu da bilinmektedir. Bu nedenle lifli gıdalar (taze sebze ve meyve) daha fazla tüketilmelidir.

Bazı hastalarda kanda potasyum düzeyleri düşük çıkabilir. Bu durumda doktorunuz gerekli ilaç tedavisini yapacaktır. Kandaki potasyum düzeyi normal de olsa potasyumdan zengin gıdalarla beslenmenin tansiyonu ayarlamada yardımcı olduğu bilinmektedir. Potasyum içeriği fazla gıdalar arasında muz, turunçgiller, patates, kayısı sayılabilir.

Nadiren magnezyum eksikliği saptanan bazı hipertansiyonlularda magnezyum tabletleri verilebilir. Yine bazı hipertansiyonlularda kalsiyum desteği gerekebilir. Kahve, çay ve kolalı içeceklerde bulunan kafein, özellikle birlikte sigara da içiliyorsa, tansiyonu 5-10 mmHg yükseltebilmekledir. Bu nedenle hipertansiyonlularda kafein alımı sınırlandırılmalıdır.

Balık yağının kalp damar sistemi üzerine olumlu etkileri vardır ve nedeni içindeki omega-3 çoklu doymamış yağ asitleridir. Tansiyon düşürücü olarak çok fazla miktarda alınmaları gerekir, o zaman da yan etkileri ortaya çıkar. Bu nedenle konsantre balık yağı içeren hapların tansiyon düşürücü olarak kullanılmaması gerekir.

8-Yaşanan bölgenin rakımı: Hipertansiyonlu hastaların bir kısmı, deniz seviyesinde İken (genellikle tatilde) kan basınçlarının daha iyi seyrettiğini, daha iyi düştüğünü söylerler ki doğru olabilir. Bunun nedeni, rakımın azalmasından ziyade tatil ortamında iş stresinden uzak kalmaktır. Böyle durumda ilacın kesilmesinden çok dozunun azaltılması daha uygundur.