Tansiyon Kontrolü

Tansiyon (Kan Basıncı) Nedir ?

Vücudumuzdaki organ ve dokuların beslenmesi ve oksijen temini, kalbimizin kanı aort ve atardamarlara pompalaması yoluyla olur. Dakikadaki pompalama sayısı, çeşitli mekanizmalarla ayarlanır ve vücudun kan ihtiyacına göre artar veya azalır. Erişkin yaşta kalbin dakikadaki atım sayısı, istirahat halinde iken 60-100 arası değişir. Kalbin sol karıncığının kasılmasıyla aorta'ya atılan kanın atardamar duvarında yaptığı basınca kan basıncı (KB) denir. Halk dilinde ise kısaca tansiyon denmektedir. Bir yaşam bulgusudur.

KB sistolik (büyük, maksima tansiyon ve diyastolik, küçük, minima tansiyon) olarak iki değerden oluşur, Sol karıncığın kasılması ile fırlatılan kanın o anda damar duvarına yaptığı basınca sistolik, karıncık gevşediği zaman atardamardaki kan kitlesinin yaptığı daha düşük basınca diyastolik kan basıncı denir. Kalbin fırlattığı kanın atardamar duvarında yaptığı dalgalanma ise, yüzeyel giden atardamarlar elle yoklandığında bir vuru şeklinde hissedilir ki buna da nabız denilmektedir.

KB'nin normal kabul edilen değerlerden yüksek olması halinde hipertansiyon (yüksek tansiyon) var demektir. Bu durum toplumda çok önemli sağlık sorunlarından birisidir. Çünkü yol açtığı çeşitli organ hasarları ömrü kısaltmakta veya kişiyi sakat bırakabilmektedir. Hipertansiyon çok yaygın bir hastalıktır ve erişkin nüfusun 1/4'ünde vardır; ileri yaş grubunda daha sık görülmektedir.

Normal ve yüksek kan basınçları:

Sistolik ve diyastolik KB'larının bilinmesi, nabız sayısı ile birlikte, kalp ve kan dolaşım sistemi hakkında bazı önemli bilgiler sağlar. Büyük ve küçük tansiyon değerleri tek tek veya birlikte normalden yüksekse, kalp daha fazla yük altında çalışıyor demektir. Tansiyon değeri sabit bir rakam değildir. Normalin alt ve üst sınırları vardır. Bu sınırlar da kişinin yaşına, cinsiyetine, ırkına ve başka faktörlere göre değişmektedir. KB, günlük hayatımızda sabit olmayıp, dakikalık, saatlik veya günlük değişmeler gösterir, örneğin hızlı yürüme, yük taşıma, heyecanlanma gibi durumlarda biraz yükselir, istirahat anında veya uyurken biraz düşer. Bu oynamalar normaldir (Yüksek tansiyonlu kişilerde de yüksek değerlerde bu oynamalar genellikle vardır). Günlük hayatla sistolik KB'nin 90-140 mmHg arasında değişiklik göstermesi, diyastolik basınç normal sınırlarda kalırsa, normal bir durumdur.

Çok eskiden 60 yaşın üzerindeki yaşlılarda sistolik KB'nin yüksek (140-170 mmHg), olması, diyastolik basınç normalse, normal kabul edilirdi. Ancak yapılan araştırmalar gösterdi ki, sadece sistolik KB yükselmesinin de kalp ve damarla ilgili hastalıklarda önemli rolü vardır. Bu nedenle örneğin 70 yaşındaki bir kişide KB'nin 170/80 mmHg olması tedavi gerektirir.

O halde normal kabul edilen istirahat halindeki KB değerleri sistolik KB için alt ve üst sınır olarak 90-130 mmHg. diyastolik için 50-85 mmHg'dır.

Bir kimsenin yüksek tansiyonlu olduğuna karar vermek tek bir ölçme ile yapılmamalıdır. Özellikle yüksek-normal veya hafif yüksek tansiyonu olan kişilerde ilk değerlendirmeden sonra, en az iki ayrı muayenede, en az iki kez ölçülen KB'larının ortalaması alınmadır. Bu arada hastada daha sonra değinilecek beyaz önlük hipertansiyonu'nun da bulunup bulunmadığı evde yapılan ölçümlerle kontrol edilmelidir.